کیت بیوشیمی کراتین کیناز – شرکت من

---

---

مقدمه

کراتین کیناز یا کراتین فسفوکیناز، یک آنزیم سیتوزولی و میتوکندریایی است که در تبدیل کراتین به فسفوکراتین (ذخیره انرژی در سلول‌ها) نقش اساسی دارد. این آنزیم عمدتاً در عضله اسکلتی، عضله قلب و مغز یافت می‌شود.

فرمول واکنش:

Creatine + ATP ⟶ (CK) ⟶ Creatine phosphate + ADP

ایزوآنزیم‌ها

کراتین کیناز دارای سه ایزوآنزیم اصلی است که اهمیت بالینی دارند:

CK-MM: عضله اسکلتی (حدود ۹۵٪ CK سرم)

CK-MB: عضله قلب (۳-۵٪؛ مارکر اختصاصی قلب)

CK-BB: مغز و برخی سایر بافت‌ها (معمولاً در بیماری‌های نورولوژیک)

کاربردهای بالینی

.: آسیب عضله قلب (مانند انفارکتوس میوکارد): CK-MB به عنوان مارکر نسبتا اختصاصی آسیب قلب (امروزه جایگزین توسط تروپونین شده، اما همچنان مفید است)

.: آسیب و میوپاتی عضله اسکلتی: میوزیت، دیستروفی عضلانی، رابدومیولیز، آسیب عضلانی پس از ورزش شدید یا تروما

.: گیرنده در آسیب مغزی: CK-BB در برخی فضاها (بیماری‌های CNS) افزایش می‌یابد، اما کاربرد روتین ندارد

روش‌های آزمایشگاهی

روش‌های اندازه‌گیری CK توتال

روش سنتی: اسپکتروفتومتری (NADPH روش آنزیمی کوپل‌شده با گلوکز-۶-فسفات دهیدروژناز)

کیت‌های اتوماتیک: بر اساس حذف تداخلات طبیعی و افزایش اختصاصیت

اندازه‌گیری ایزوآنزیم‌ها

الکتروفورز، ایمنواسی، کیت‌های مانیتورینگ CK-MB

محدوده نرمال (بر اساس آزمایشگاه Mayo Clinic تا مه 2024)

جمعیت	CK (U/L)
مردان	44–196
زنان	34–145

توجه: مقادیر مرجع ممکن است با کیت و روش لابراتوار متفاوت باشد.

منبع: Mayo Clinic – Creatine Kinase

علل افزایش و کاهش CK

علل افزایش CK

.: آسیب حاد عضله قلب: انفارکتوس میوکارد (بالا رفتن CK-MB)

.: آسیب عضله اسکلتی: رابدومیولیز، ورزش شدید، تروما، میوزیت، صرع

.: برخی داروها: استاتین‌ها، کلوبیوتریل، فنوتیازین‌ها

.: بیماری‌های عضلانی مادرزادی (دیستروفی دوشن و بکر)

.: همولیز، سیروزیس، هیپوتیروئیدیسم، شوک پروسکمی

علل کاهش CK

معمولاً فاقد اهمیت بالینی و به ندرت مشاهده می‌شود. در آتروفی عضلات یا کاهش توده عضلانی خیلی شدید (ناتوانی عضلانی پیشرفته) دیده می‌شود.

مداخلات و عوامل اثرگذار

.: همولیز: منجر به نتایج کاذب می‌شود.

.: تزریقات داخل عضله یا فعالیت بدنی شدید: بالا رفتن گذرای CK

.: مصرف برخی داروها و الکل

.: جنسیت، سن و نژاد: مردان و سیاه‌پوستان معمولاً CK بالاتر دارند.

.: بارداری: CK ممکن است مختصراً افزایش یابد.

نکات کلیدی تفسیر بالینی

CK-MB بالا: مارکر نسبی آسیب حاد میوکارد (برای انفارکتوس حاد قلبی حساس اما اختصاصی مناسب نیست، بنابراین هم‌اکنون در کنار تروپونین استفاده می‌شود)

CK-MM بالا: نشانه آسیب عضلانی اسکلتی

سطح CK > ۵ برابر نرمال: مطرح‌کننده رابدومیولیز (اهمیت بررسی عوارض کلیوی)

جمع‌بندی

کراتین کیناز یکی از مهم‌ترین آنزیم‌های بالینی برای بررسی آسیب‌های قلبی و عضلانی است. تفسیر نتایج باید با در نظر گرفتن وضعیت بیمار، تاریخچه پزشکی و سایر آزمایشات تکمیلی انجام پذیرد.