کیت بیوشیمی آمیلاز – شرکت من

مقدمه

آمیلاز یک آنزیم هیدرولیتیک است که عمدتاً در غدد بزاقی و پانکراس تولید می‌شود و نقش اصلی آن در هضم کربوهیدرات‌هاست. اندازه‌گیری آمیلاز در سرم یا ادرار، تستی حساس و سریع برای ارزیابی عملکرد پانکراس و برخی اختلالات بزاقی محسوب می‌شود.

ساختار و انواع آمیلاز

Alpha Amylase: فرم اصلی انسانی و مسئول هیدرولیز نشاسته به قندهای ساده مانند مالتوز.

ایزوآنزیم ها (Isoenzymes)

AMY-P (Pancreatic amylase): عمدتاً توسط پانکراس ساخته می‌شود.

AMY-S (Salivary amylase): تولید شده در غدد بزاقی.

ایزوآنزیم‌های آمیلاز در برخی شرایط بیماری می‌توانند به افتراق منشاء افزایش آنزیم کمک کنند.

اهمیت و کاربردهای بالینی آمیلاز

تشخیص پانکراتیت حاد

افزایش حاد آمیلاز سرم یکی از اولین شاخص‌های پانکراتیت است. افزایش معمولاً در ۶ تا ۱۲ ساعت پس از شروع علائم رخ داده، طی ۲-۳ روز به حد طبیعی باز می‌گردد.

سایر بیماری‌ها

بیماری‌های غدد بزاقی (مانند اوریون)

انسداد روده، زخم‌های گوارشی، پارگی حاملگی خارج رحمی

آسیب یا تومور پانکراس

تفاوت پانکراتیت با سایر علل افزایش آمیلاز

با سنجش ایزوآنزیم‌های آمیلاز یا همراهی با لیپاز می‌توان منشأ افزایش را تشخیص داد.

روش‌های آزمایشگاهی سنجش آمیلاز

روش مرجع: اسپکتروفتومتری آنزیمی کینتیک (Kinetic Enzymatic Method) – روش IFCC

اصول روش

سوبسترا معمولاً اتیلیدن-گلیکوزاید یا CNPG3 است.

تجزیه سوبسترا توسط آمیلاز، تولید محصولات رنگی می‌کند که میزان آنها در طول موج معین (معمولاً ۴۰۵ نانومتر) به صورت کینتیکی سنجیده می‌شود.

سرعت تولید محصول با غلظت آمیلاز متناسب است.

شرح گام‌به‌گام استاندارد

سرم یا پلاسمای بدون فیبرینولیز تهیه می‌شود (نمونه تازه).

حجم معین نمونه (مثلاً ۲۵ میکرولیتر) به داخل معرف/بافر حاوی سوبسترای رنگی افزوده می‌شود.

خوانش جذب در طول موج مربوطه طی حدود ۲-۳ دقیقه انجام گرفته و نتیجه بر حسب U/L گزارش می‌شود.

روش‌های قدیمی بر پایه هضم نشاسته و تشکیل کمپلکس ید-نشاسته نیز کم‌تر رایج است.

روش اندازه‌گیری در ادرار

به همین روش اما به علت غلظت بیشتر آنزیم، نمونه ادرار را رقیق‌تر استفاده می‌کنند.

نمونه‌گیری و شرایط نگهداری

نمونه خون: سرم یا پلاسمای تازه؛ بدون همولیز

نمونه ادرار: ادرار ۲۴ ساعته (یا نمونه رندوم)

شرایط نگهداری: سرم را تا ۷ روز در دمای ۲-۸ درجه سانتی‌گراد می‌توان نگه داشت.

مقادیر نرمال

مقادیر نرمال به کیت و روش بستگی دارد.

افزایش و کاهش آمیلاز

افزایش آمیلاز (آمیلازمی)

پانکراتیت حاد (افزایش به ۵-۱۰ برابر رنج نرمال)

آسیب مجرای بزاقی (اوریون)

انسداد روده، زخم گوارشی، پارگی حاملگی خارج رحمی

نارسایی کلیوی (به دلیل کاهش کلیرانس)

تومورهای پانکراس یا بزاقی

کاهش آمیلاز

نادر است، اما در پانکراتکتومی (برداشتن کامل پانکراس)، سیستیک فیبروزیس یا تخریب وسیع بافت پانکراس دیده می‌شود.

نکات بالینی و تفسیر نتایج

اختصاصیت پایین: افزایش آمیلاز اختصاصی پانکراس نیست؛ برای تشخیص افتراقی باید لیپاز را نیز سنجید.

لیپاز حساس‌تر: در پانکراتیت حاد، لیپاز دیرتر اما اختصاصی‌تر افزایش می‌یابد.

همولیز و لیپمی: می‌تواند نتیجه را مختل کند.

داروها: برخی داروها (مانند داروهای ضد التهاب، استروئیدها، اپی‌نفرین) می‌توانند آمیلاز را افزایش دهند.

جمع‌بندی

آمیلاز به عنوان یک تست سریع و حساس در پانکراتیت حاد و برخی آسیب‌های بزاقی اهمیت دارد اما به دلیل اختصاصیت پایین، همواره باید در کنار لیپاز و شرح حال بالینی بیمار تفسیر شود. امروزه روش‌های اسپکتروفتومتری کینتیک دقیق‌ترین، سریع‌ترین و رایج‌ترین تکنیک آزمایشگاهی برای سنجش آمیلاز هستند.