کیت بیوشیمی آسپارتات آمینوترانسفراز (AST یا SGOT) – شرکت من

مقدمه

AST یا آسپارتات آمینوترانسفراز (Aspartate Aminotransferase, AST) که با نام قدیمی‌تر SGOT نیز شناخته می‌شود، یکی از آنزیم‌های کلیدی در بررسی عملکرد کبد، قلب و عضلات اسکلتی است و اندازه‌گیری آن نقش مهمی در غربالگری و پیگیری بیماری‌های کبدی، قلبی و عضلانی دارد.

ساختار و عملکرد بیوشیمیایی AST

AST متعلق به گروه آمینوترانسفرازهاست که در واکنش‌های انتقال آمین (Transamination) نقش دارد. این آنزیم در میتوکندری و سیتوپلاسم سلول‌های مختلف بدن (عمدتاً: کبد، عضله قلب (میوکارد)، ماهیچه اسکلتی، کلیه، مغز، پانکراس، ریه و گلبول قرمز) وجود دارد.

واکنش شیمیایی آنزیمی:

L-Aspartate+α-Ketoglutarate↔ASTOxaloacetate+L-Glutamate L\text{-Aspartate} + \alpha\text{-Ketoglutarate} \xleftrightarrow[]{AST} Oxaloacetate + L\text{-Glutamate} L-Aspartate+α-KetoglutarateAST​Oxaloacetate+L-Glutamate

کوآنزیم: ویتامین B6 (پیریدوکسال فسفات)

انواع AST

AST سیتوپلاسمی و AST میتوکندریایی؛ در سرم مجموع فعالیت هر دو فرم اندازه‌گیری می‌گردد اما در آسیب حاد سلولی فرم میتوکندریایی نقش برجسته‌تری دارد.

کاربردهای بالینی

تشخیص و تفکیک آسیب بافتی

کبد: هپاتیت حاد و مزمن، سیروز، نکروز کبدی

قلب: انفارکتوس حاد میوکارد (AMI)– امروزه کاربرد کمتری دارد و جای خود را به تروپونین داده

عضلات: دیستروفی عضلانی، آسیب‌های حاد و مزمن عضلات، همولیز

سایر: پانکراتیت، مونونوکلئوز عفونی، بیماری‌های کلیوی

ارزیابی شدت و پیگیری روند بیماری

تغییرات پویای آن در طی درمان یا پیشرفت بیماری اهمیت زیادی دارد.

اصول و روش اندازه‌گیری AST (SGOT)

روش رایج: کینتیکی اسپکتروفتومتری (UV-Kinetic Method)

شرح مختصر روش استاندارد (IFCC 2002)

بافر Tris (pH=7.8)، L-Aspartate و α-Ketoglutarate به عنوان سوبسترا فراهم می‌شود.

نمونه سرم افزوده می‌شود و AST واکنش انتقال آمین را انجام می‌دهد و اگزالواستات تولید می‌شود.

اگزالواستات با NADH (در حضور لاکتات دهیدروژناز، LDH) احیا و به مالات تبدیل می‌شود.

مصرف NADH سبب کاهش جذب نوری در طول موج 340 نانومتر می‌گردد که به صورت کینتیک محاسبه شده و معادل فعالیت AST گزارش می‌شود.

واحد فعالیت AST، معمولاً U/L (واحد در لیتر) است.

معادله واکنش کمکی

Oxaloacetate+NADH+H+→LDHL-Malate+NAD+ Oxaloacetate + NADH + H^+ \xrightarrow[]{LDH} L\text{-Malate} + NAD^+ Oxaloacetate+NADH+H+LDH​L-Malate+NAD+

نحوه نمونه‌گیری و شرایط نگهداری

نمونه: سرم یا پلاسمای بدون فیبرینولیز

شرایط: جداسازی فوری سرم، نگهداری نمونه در ۲-۸ درجه سانتی‌گراد تا ۴۸ ساعت قابل قبول است.

پرهیز از همولیز: همولیز کاذب موجب افزایش کاذب AST به علت آزاد شدن آنزیم از RBCها می‌شود.

یافته‌ها و مقادیر نرمال

مقادیر مرجع

بزرگسال: 10–40 U/L (بسته به روش و کیت آزمایشگاهی)

مقادیر بالاتر: به ویژه بیشتر از ۳ برابر حد بالایی نرمال به نفع آسیب سلولی شدید کبد یا عضله است.

تفسیر نتایج

افزایش AST

بیماری‌های کبدی: هپاتیت حاد و مزمن (افزایش شدید)، سیروز، نکروز

بیماری‌های قلبی: MI، نکروز میوکارد (در ۲۴ ساعت اول)

آسیب عضلانی: دیستروفی عضلانی، میوپاتی‌ها، ورزش سنگین

همولیز شدید

کاهش AST

به ندرت اهمیت بالینی دارد (مثلاً در حاملگی یا در برخی بیماری‌های کلیوی).

نکات و محدودیت‌ها

اختصاصیت پایین: افزایش AST همیشه نشانگر آسیب کبدی نیست؛ باید همراه با ALT و آنزیم‌های دیگر تفسیر شود.

مصرف داروها: برخی داروها (مانند استاتین‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها) می‌توانند باعث افزایش کاذب AST گردند.

آسیب عضلانی و ورزش شدید: می‌تواند سبب افزایش AST شود بدون بیماری زمینه‌ای کبدی.

همولیز نمونه: مقدار AST را کاذباً بالا می‌برد.

جمع‌بندی

AST (SGOT) یکی از آنزیم‌های متابولیسم آمینواسیدی است که بیشتر در تشخیص و بررسی عملکرد کبد و قلب اهمیت دارد. با وجود اینکه افزایش آن همیشه نشانه آسیب کبد نیست، تفسیر صحیح آن همراه با ALT و سایر تست‌های مرتبط می‌تواند در روند تشخیص و درمان بیماری‌ها نقش مهمی ایفا کند.