نقد و بررسی
محلول بیوشیمی لاکتات – شرکت منمقدمه
لاکتات یک فرآورده اصلی از تجزیه گلیکوژن طی گلیکولیز بی‌هوازی است. در شرایطی که اکسیژن به اندازه‌ی کافی در دسترس نیست (مانند هیپوکسی)، پیرووات به لاکتات تبدیل می‌شود تا زنجیره انتقال الکترون بازیابی شود و تولید ATP ادامه یابد.
فرمول شیمیایی: C₃H₅O₃⁻ (آنيون لاكتات)
نام لاتین: L-Lactate (ایزومر فعال زیستی)
اهمیت بالینی
.: شاخص شوک و هیپوکسی بافتی: بالای بودن لاکتات سرم (> 2 mmol/L) نشانه‌ی استرس متابولیک است.
.: دیفرانسیل شوک هیپوولمیک، سپتیک، کاردیوژنیک و آنافیلاکسی
.: پیش‌بینی پیامد در بیماران اتاق عمل، ICU و بیماران اورژانسی
.: مسمومیت‌ها: مثلاً متانول، اتانول، سالیسیلات، سیانور
.: عفونت‌ها شدید، آنمی حاد و اختلالات میتوکندریایی
انواع تست و روش‌های آزمایشگاهی
روش آنزیمی (لکتات دهیدروژناز)
اندازه‌گیری تغییر NADH با اسپکتروفتومتری (طیف جذبی در 340 nm)
روش استاندارد مرجع
روش الکترود گاز شیمیایی (Rapid Point of Care Testing)
در صورت‌های قابل حمل (مانند ABG machine) برای تست‌های سریع
حساسیت بالا اما گاهی دقت کمتر (باید با روش آنزیمی گاهی تایید شود)
سنجش ادرار یا CSF (در صورت شدت سوءتفاهم متابولیک)
نمونه: پلاسما (بهتر از سرم) با سرعت عمل در حضور مهار کننده گلیکولیز (مانند اکسالات فلوراید-پتاسیم) و نگه‌داری در بطری نارنجی رنگ در یخ.
محدوده نرمال (بر اساس منابع Mayo Clinic, Tietz و UpToDate 2024)
| شرایط | محدوده نرمال (mmol/L) |
| خون وریدی | 0.5–2.0 |
| خون شریانی | 0.5–1.5 |
| شوک یا مرگ سلولی | > 4.0 (معمولاً بیش از 2.5 جهت توجه کلینیسیست) |
| CSF (مایع مغزی-نخاعی) | 1.1–2.4 |
عوامل موثر بر سطح لاکتات
افزایش لاکتات
.: هیپوکسی، شوک، سپس، فعالیت فیزیک شدید (مانند اسکی، ورزش سنگین)
.: تومورهای سرطانی فعال (تئوری اتوکین یا اثر واربورگ)
.: مسمومیت با متانول، سیانور، سالیسیلات، کوکائین
.: داروهای متلف سازند سیستم میتوکندریایی (مانند NRTIs در HIV)
کاهش لاکتات
.: زمان مناسب برای نمونه‌گیری (خونوری استراحتی، غیر از از انجام تست فیزیکی شدید)
.: تزریق NaFluoride قبل از نمونه‌گیری
.: فریز شدن درست نمونه (جدا کردن پلاسما در زمان مناسب)
عوامل تداخل‌آفرین
.: همولیز نمونه: آزاد شدن لاکتات از گلبول‌های قرمز
.: ثبت تاخیری نمونه: فرایند گلیکولیز ادامه یافته درون لوله
.: تزریق نادرست مهار کننده گلیکولیز
.: هماتوکریت بالا یا هیپرلیپیدمی
.: استفاده از داروهای ماهیت اکسیداتیو (مانند استامینوفن دوز بالا)
نکات بالینی و تفسیر
ارزیابی دینامیک: اندازه‌گیری مکرر پویای لاکتات (مانند تزریق تکراری هر 1-2 ساعت) بهترین پیش‌بینی پاسخ به درمان است (Lactate Clearance).
همراهی با ABG: به منظور تشخیص افتراقی اسیدوز لاکتیک از سایر اسیدوزهای متابولیکی.
سطح بالای متناقض در بیماران بدون شوک: در نظر گرفتن ناهنجاری‌های میتوکندریایی یا بیماری سیستمیک (مانند سدلا در بیماران دیابتی با شوک نرمال تولید شود).
در بیماری خودایمنی و عفونت‌ها: افزایش ممکن لاکتات به دلیل فعال شدن گلیکولیز توسط سیتوکین‌ها بدون هیپوکسی بافتی واقعی.
جمع‌بندی
لاکتات شاخص کلیدی در ارزیابی شوک، مسمومیت و بیماری‌های متابولیک است. دقت در جمع‌آوری نمونه، شناسایی عوامل تداخل‌آور و همراهی نتیجه با وضعیت بالینی بیمار حیاتی است.
0دیدگاه