کیت بیوشیمی کلسیم MTB – شرکت من

مقدمه

کلسیم یکی از مهم‌ترین عناصر معدنی بدن است. حدود ۹۹٪ کلسیم بدن در استخوان و دندان‌ها و ۱٪ آن به صورت یونی یا باند شده در مایعات بدن (خون، پلاسمای بین‌سلولی) وجود دارد.

در سرم، کلسیم به سه شکل یافت می‌شود:

.: کلسیم یونیزه (Free/Ionized) – فعال بیولوژیک (~۵۰٪)

.: کلسیم باند شده به پروتئین (معمولاً آلبومین؛ ~۴۰٪)

.: کلسیم کمپلکس با آنیون‌ها (بیکربنات، فسفات، سیترات؛ ~۱۰٪)

کلسیم نقش کلیدی در:

.: ساختار استخوان

.: انقباض عضلانی

.: هدایت عصبی

.: انعقاد خون

.: فعالیت آنزیمی و هورمونی دارد.

اهمیت بالینی کلسیم سرم

تشخیص و پایش اختلالات استخوانی (پوکی استخوان، راشیتیسم)

هایپرکلسمی و هیپوکلسمی (اختلالات پاراتیروئید، بدخیمی‌ها، بیماری کلیوی)

غربالگری برخی بدخیمی‌ها (مثلاً مولتیپل میلوما)

پایش بیماران تحت جراحی یا آسیب‌های حاد

روش‌های آزمایشگاهی

روش‌های رنگ‌سنجی (Colorimetric)

معمول‌ترین روش با معرف‌های:

آرزنو، آلیزارین قرمز S (Arsenazo III, o-Cresolphthalein Complexone, Arsenazo dye)

روش اتوآنالایزر، ساده و دقیق

اندازه‌گیری کلسیم یونیزه (Ion-selective electrode, ISE)

برای شرایط حاد، ICU و کودکان اهمیت دارد.

نمونه‌گیری

سرم یا پلاسما (ضدانعقاد هپارین)

نمونه یونیزه: بلافاصله پس از خونگیری و دور از تماس با هوا

محدوده نرمال (بر اساس Mayo Clinic, 2024)

کلسیم یونیزه: 4.6 – 5.3 mg/dL (1.16 – 1.32 mmol/L)

تفسیر کلسیم باید با آلبومین انجام شود!

علل افزایش و کاهش کلسیم

علل افزایش (Hypercalcemia)

.: هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه (شایع‌ترین)

.: بدخیمی‌ها (پاراتورمون‌رپتید گونه یا متاستاز استخوانی)

.: مصرف ویتامین D بیش از حد

.: داروها (تیازیدها)

.: سندرم شیر- قلیا

.: سارکوئیدوز و بیماری‌های گرانولوماتوز

علل کاهش (Hypocalcemia)

.: هیپوآلبومینمی (کلسیم کل پایین، اما کلسیم یونیزه نرمال)

.: کم‌کاری پاراتیروئید

.: نارسایی مزمن کلیه (هیپرفسفاتمی)

.: کمبود ویتامین D

.: سپسیس شدید یا پانکراتیت حاد

.: مصرف داروهایی مانند فوروزماید

عوامل تداخل‌آفرین

.: کمبود یا افزایش آلبومین: تفسیر کلسیم کل مختل می‌شود (الگوریتم تصحیح فرمول کلسیم با آلبومین*)

.: همولیز، ایکتری شدید، لیپمی

.: مصرف ضدانعقاد‌های EDTA یا سیترات نمونه را نامناسب می‌نماید (بر کلسیم یونیزه اثر می‌گذارد)

نکات بالینی و تفسیر

**در هیپوآلبومینمی، کلسیم کل پایین می‌شود اما کلسیم یونیزه نرمال است. باید تصحیح شود:

Calcium corrected (mg/dL) = Measured Ca + [0.8 x (4 – albumin in g/dL)]**

تفسیر نتایج بر اساس وضعیت بیمار (اورژانسی یا مزمن) و علائم بالینی و سایر الکترولیت‌ها (منیزیم، فسفر، پتاسیم) انجام شود.

جمع‌بندی

کلسیم یکی از حیاتی‌ترین الکترولیت‌هاست. ارزیابی آن در بسیاری از بخش‌های پزشکی (بیماری کلیوی، اندوکرینولوژی، جراحی، ICU) نقش دارد. تفسیر نتایج کلسیم به آلبومین و سایر الکترولیت‌ها بستگی دارد.