DMSO (دی‌متیل سولفوکساید) – بهار افشان (آماده مصرف)

مقدمه

DMSO (دی‌متیل سولفوکساید)، یک ترکیب آلی و حلال قطبی با فرمول شیمیایی C₂H₆OS است. این ماده به دلیل خواص ویژه‌ای که دارد، به طور گسترده در کشت سلولی، زیست‌شناسی مولکولی و مطالعات آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
DMSO به‌ویژه به دلیل نفوذپذیری بالا به غشای سلولی و ویژگی‌های حفاظتی در انجماد و حمل‌ونقل سلول‌ها شناخته شده است.

خصوصیات اصلی DMSO

حلالیت قوی: DMSO قابلیت حل کردن بسیاری از مواد آلی و معدنی را دارد، که آن را به یک ماده ایده‌آل برای انتقال و حل ترکیبات شیمیایی تبدیل می‌کند.

خواص حفاظتی: DMSO توانایی جلوگیری از آسیب به سلول‌ها در شرایط انجماد و انتقال دارد.

نفوذپذیری بالا: این ماده به راحتی از غشای سلولی عبور کرده و برای انتقال مواد به داخل سلول کاربرد دارد.

اثرات زیستی: در غلظت‌های پایین، DMSO تأثیرات مفیدی بر روی سلول‌ها دارد، اما در غلظت‌های بالا می‌تواند سمی باشد.

کاربردهای DMSO در محیط کشت

DMSO در محیط‌های کشت سلولی به دلایل مختلفی استفاده می‌شود، از جمله:

انجماد سلولی (Cryopreservation)

یکی از مهم‌ترین کاربردهای DMSO، حفظ سلول‌ها در دمای پایین (اغلب -80°C یا نیتروژن مایع) برای ذخیره‌سازی بلندمدت است. کریستال‌های یخ که هنگام انجماد تشکیل می‌شوند، می‌توانند غشا و ساختار سلولی را تخریب کنند. DMSO با کاهش تشکیل کریستال‌های یخ و حفظ مورفولوژی سلول‌ها، آسیب فیزیکی به سلول‌ها را به حداقل می‌رساند. غلظت استاندارد در انجماد سلولی معمولاً 10% (v/v) است.

انتقال مواد به داخل سلول‌ها

DMSO به دلیل نفوذپذیری بالا از غشای سلولی، امکان انتقال ترکیبات خاص (مانند مولکول‌های دارویی یا ژنتیکی) به داخل سلول‌ها را فراهم می‌کند. در آزمایش‌های ترانسفکشن ژن‌ها یا ارزیابی داروها، DMSO به عنوان حامل برای انتقال مواد استفاده می‌شود.

حلال داروها و ترکیبات شیمیایی

بسیاری از مواد دارویی یا ترکیبات زیستی که در آزمایش‌های سلولی استفاده می‌شوند، در آب نامحلول هستند. DMSO به عنوان یک حلال موثر عمل کرده و امکان حل شدن این مواد را فراهم می‌کند بدون اینکه خاصیت زیستی ترکیب از بین برود.

آزمایش‌های سمیت سلولی و غربالگری دارویی

در مطالعات غربالگری داروها روی سلول‌ها، از DMSO برای انتقال دارو و بهبود قابلیت جذب سلول استفاده می‌شود. این ماده همچنین در آزمایش‌های سمیت سلولی به عنوان کنترل منفی یا مثبت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تثبیت شرایط محیط کشت

در برخی شرایط محیط کشت که نیاز به جلوگیری از تغییرات سریع شیمیایی یا حفظ پایداری ترکیبات وجود دارد، DMSO می‌تواند به عنوان ماده‌ای تثبیت‌کننده عمل کند.

غلظت مناسب DMSO در محیط کشت

معمولاً غلظت 0.1% تا 1% (v/v) از DMSO در محیط کشت برای اکثر کاربردها مناسب است. غلظت‌های بالاتر از 1% می‌تواند برای سلول‌ها سمی باشد و منجر به تخریب غشا یا تغییر عملکرد متابولیک سلول‌ها شود.

نکته: در انجماد سلولی غلظت بالاتری (10%) استفاده می‌شود، اما در دیگر کاربردهای سلولی، استفاده از غلظت کم ضروری است.

مزایا و محدودیت‌های DMSO

مزایا

حفظ سلول‌ها: در انجماد و ذخیره‌سازی بلندمدت سلول‌ها موثر است.

نفوذ‌پذیری بالا: امکان انتقال مواد به داخل سلول‌ها را فراهم می‌کند.

حلالیت: قابلیت حل داروها و ترکیبات زیستی.

کاربرد گسترده: قابل استفاده در کشت سلولی، مطالعات دارویی، و آزمایش‌های مولکولی.

محدودیت‌ها

سمیت: در غلظت‌های بالا می‌تواند سلول‌ها را تخریب کند یا اثرات مضر بر متابولیسم سلولی داشته باشد.

تداخل در آزمایش‌ها: ممکن است در برخی آزمایش‌های حساس فلورسانس یا طیف‌سنجی تداخل داشته باشد.

اثرات طولانی‌مدت: استفاده طولانی‌مدت از DMSO ممکن است منجر به تغییرات در رفتار یا عملکرد سلول‌ها شود.

احتیاطات استفاده از DMSO

-همیشه از غلظت‌های پایین استفاده کنید و قبل از استفاده غلظت مناسب برای نوع سلول خود را بررسی کنید.

-محلول DMSO باید استریل باشد تا از آلودگی‌های احتمالی جلوگیری شود.

-این ماده باید دور از نور و در دمای مناسب نگهداری شود، زیرا می‌تواند در شرایط نامساعد دچار تجزیه شود.

نتیجه‌گیری

DMSO یک ماده کلیدی در کشت سلولی به دلیل قابلیت‌های منحصر‌به‌فرد آن مانند حفاظت سلول‌ها در انجماد، تسهیل انتقال مواد به داخل سلول‌ها، و حل ترکیبات دارویی است. با این حال، رعایت غلظت مناسب و اجرای استانداردهای لازم برای استفاده از این ماده در آزمایش‌ها ضروری است تا از آسیب به سلول‌ها و ایجاد نتایج نامطلوب جلوگیری شود.