کیت ترانسفرین به روش SRID – بهار افشان

مقدمه

ترانسفرین یک گلیکوپروتئین مهم پلاسما است که در متابولیسم آهن نقش کلیدی ایفا می‌کند. این پروتئین آهن فریک (Fe³⁺) را از منابع ذخیره مانند کبد به بافت‌های مختلف (مانند مغز استخوان و طحال) حمل می‌کند. اصلی‌ترین وظیفه آن توزیع مناسب آهن برای فرآیندهای حیاتی از جمله تولید هموگلوبین و اریتروپویسیس (تکوین گلبول‌های قرمز خون) است.

اهمیت بالینی ترانسفرین

حمل آهن: ترانسفرین با اتصال قوی به آهن، از وجود آهن آزاد در خون که می‌تواند منجر به تولید رادیکال‌های آزاد سمی شود، جلوگیری می‌کند.

شاخص وضعیت آهن در بدن: سطح ترانسفرین با وضعیت آهن بدن در ارتباط است:

-سطح بالا: نشان‌دهنده کمبود آهن، به دلیل افزایش ساخت آن توسط کبد برای تنظیم حمل آهن است.

-سطح پایین: معمولاً در شرایطی مثل اضافه بار آهن (Hemochromatosis) دیده می‌شود که در آن آهن بیش از حد در بدن وجود دارد.

دلایل کاهش و افزایش سطح ترانسفرین

کاهش سطح ترانسفرین

عوامل کلیدی کاهش سطح این پروتئین عبارتند از:

بیماری‌های کبدی: در شرایطی مانند سیروز کبدی یا هپاتیت مزمن، تولید ترانسفرین توسط کبد مختل می‌شود. در بیماری‌های کبدی تولید تمام پروتئین‌های پلاسما کاهش می‌یابد.

افزایش بار آهن: در بیماری‌هایی مانند هموکروماتوز، افزایش آهن باعث کاهش نیاز به تولید ترانسفرین می‌شود.

بیماری‌های کلیوی: در نشانگان نفروتیک (Nephrotic Syndrome) ترانسفرین ممکن است در نتیجه نشت پروتئین به ادرار از دست برود.

عفونت‌ها و التهابات مزمن: در این شرایط، به دلیل تغییرات تنظیمی (اثر فاز حاد) تولید ترانسفرین کاهش می‌یابد.

افزایش سطح ترانسفرین

شرایط زیر می‌توانند منجر به افزایش سطح این پروتئین شوند:

کمبود آهن: هنگام کمبود آهن، کبد برای مقابله با نیاز بدن به آهن، تولید ترانسفرین را افزایش می‌دهد. افزایش ترانسفرین معمولاً همراه با کاهش اشباع ترانسفرین است.

بارداری: طی بارداری، میزان ترانسفرین به دلیل افت نسبی آهن افزایش می‌یابد.

مالاسازی تغذیه‌ای: کمبود پروتئین در برخی شرایط ممکن است اثر غیرمستقیم بر تولید ترانسفرین داشته باشد.

کیت‌های تشخیصی ترانسفرین

کیت‌های مورد استفاده برای سنجش ترانسفرین

آزمایش TIBC (Total Iron Binding Capacity): ظرفیت اتصال آهن ترانسفرین را ارزیابی می‌کند. در موارد کمبود آهن، TIBC افزایش می‌یابد، در حالی‌که در شرایط اضافه بار آهن کاهش می‌یابد.

آزمایش اشباع ترانسفرین: درصد اشباع ترانسفرین را (سطح آهن/ TIBC × 100) اندازه‌گیری می‌کند. کاهش درصد اشباع (<20%) نشان‌دهنده کمبود آهن، و افزایش آن (>50%) نشان‌دهنده اضافه بار آهن است.

روش SRID (Single Radial Immunodiffusion)

در این روش، از یک ژل حاوی آنتی‌بادی اختصاصی ترانسفرین برای اندازه‌گیری دقیق سطح این پروتئین استفاده می‌شود.

کاربردها

تشخیص کمبود آهن و آنمی: بررسی وضعیت متابولیسم آهن.

پایش درمان: مانیتورینگ شرایط مانند هموکروماتوز یا کم‌خونی تحت درمان.

روش SRID برای سنجش ترانسفرین

روش SRID (تک‌انتشار شعاعی ایمونولوژیک) یکی از روش‌های دقیق برای اندازه‌گیری سطح ترانسفرین در سرم است.

مراحل روش SRID

آماده‌سازی ژل آگاروز: ژل حاوی آنتی‌بادی‌های اختصاصی ترانسفرین تهیه می‌شود.

اضافه‌ کردن نمونه سرم: نمونه در چاهک‌هایی روی ژل قرار داده می‌شود.

انتشار آنتی‌ژن: ترانسفرین سرم در ژل منتشر شده و با آنتی‌بادی واکنش می‌دهد.

اندازه‌گیری حلقه رسوبی: قطر حلقه رسوبی ایجاد شده با غلظت ترانسفرین نسبت مستقیم دارد.

مزایا و معایب این روش

مزایا

دقت بالا در اندازه‌گیری کمی.

تطبیق‌پذیری برای سنجش پروتئین‌های خاص مانند ترانسفرین.

محدودیت‌ها

نسبت به روش‌های مدرن (مثل ELISA) زمان‌برتر است.

نیاز به استانداردهای مشخص برای مقایسه غلظت‌ها.

جمع‌بندی

ترانسفرین به‌عنوان یک پروتئین حیاتی در متابولیسم آهن، نقش مهمی در انتقال آهن و حفظ هموستاز آن در بدن ایفا می‌کند. کاهش یا افزایش سطح این پروتئین می‌تواند شاخص وضعیت‌های مختلف مانند کمبود آهن، اضافه بار آهن یا شرایط التهابی مزمن باشد.

استفاده از روش‌های دقیق مانند SRID در آزمایشگاه بالینی، امکان اندازه‌گیری دقیق ترانسفرین و بهبود تشخیص و مدیریت بیماری‌ها را فراهم می‌کند. با مقایسه نتایج SRID و سایر روش‌های تشخیصی، پزشکان می‌توانند اطلاعات ارزشمندی برای درمان کم‌خونی، بیماری‌های کبدی یا هموکروماتوز به‌دست آورند.