کنترل انعقادی سطح II – بهار افشان

مقدمه

کیت کنترل PT به‌منظور ارزیابی کیفیت عملکرد دستگاه‌ها، واکنش‌دهنده‌ها (Reagents)، و رعایت استانداردهای آزمایشگاهی در انجام تست Prothrombin Time (PT) طراحی شده است. این کیت‌ها شامل نمونه‌های پلاسمای کنترل (Control Plasma) با مقادیر از پیش تعیین‌شده و مشخص هستند که برای پایش عملکرد روزانه، شناسایی خطاها و تأیید صحت نتایج آزمایش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 اهمیت استفاده از کیت کنترل PT

استفاده از کنترل‌های ویژه در آزمایش PT برای اطمینان از صحت و دقت نتایج آزمایشگاهی ضرورت دارد. دلایل اصلی استفاده از کیت کنترل عبارتند از:

تأیید عملکرد دستگاه‌ها: این کیت‌ها مشخص می‌کنند که آیا دستگاه آزمایشگاهی (مانند کوآگولومتر) به‌درستی عمل می‌کند یا خیر.

ارزیابی کیفیت واکنش‌دهنده‌ها (Reagents): واکنش‌دهنده‌هایی نظیر ترومبوپلاستین که در تست PT کاربرد دارند، باید از نظر کیفیت بررسی شوند تا از مناسب بودن نتایج مطمئن شویم.

کشف خطاها در روند آزمایش: کیت‌های کنترل به شناسایی خطاهای سیستم آزمایشگاهی، از جمله مشکلات نمونه‌گیری، آماده‌سازی پلاسما، و یا نحوه کالیبراسیون دستگاه کمک می‌کنند.

حفظ کیفیت روزمره: استفاده از پلاسمای کنترل به آزمایشگاه‌ها این امکان را می‌دهد که استانداردهای کیفیت خود را در طول زمان حفظ کنند و از بروز هرگونه خطا جلوگیری نمایند.

ارزیابی شرایط بحرانی: در شرایط غیرعادی مانند اختلالات انعقادی یا مصرف داروهای ضدانعقادی (مانند وارفارین)، کیت کنترل‌های غیرطبیعی نقش کلیدی در تأیید نتایج دارند.

سطوح کیت کنترل PT

کیت‌های کنترل PT معمولاً در دو یا سه سطح ارائه می‌شوند:

کنترل طبیعی (Normal Control): زمان PT این سطح بسیار نزدیک به مقادیر نرمال افراد سالم است (9-13 ثانیه یا بر اساس مقادیر مرجع کیت استفاده‌شده) و برای تأیید مقدار طبیعی استفاده می‌شود.

کنترل غیرطبیعی (Abnormal Control – Low): این سطح معمولاً نشان‌دهنده کمی افزایش در زمان PT به‌دلیل فعالیت کم فاکتورهای انعقادی خاص است (مانند فعالیت کمتر از 50% فاکتور VII یا X).

کنترل غیرطبیعی شدید (Abnormal Control – High): نشان‌دهنده زمان PT بسیار طولانی است و معمولاً برای شبیه‌سازی شرایط بیماران شدیداً هیپوکوآگولابل (Hypocoagulable) یا افرادی که تحت درمان با داروهای ضدانعقادی هستند استفاده می‌شود.

طریقه استفاده از کیت کنترل PT در آزمایشگاه

برای استفاده صحیح از کیت کنترل PT اقدامات زیر لازم است:

آماده‌سازی پلاسمای کنترل: نمونه‌های خشک‌شده (لیوفیلیزه) باید مطابق دستورالعمل کیت با آب مقطر و در حجم مشخص رقیق شوند. پس از افزودن آب مقطر، نمونه باید به‌آرامی مخلوط شود (بدون تکان دادن شدید). پلاسمای آماده‌شده باید در دمای مناسب (معمولاً 2-8 درجه سانتی‌گراد) نگهداری شود و در مدت زمان معین (اغلب 8 ساعت برای شرایط پایدار) استفاده شود.

اجرای آزمایش با پلاسمای کنترل: پلاسمای کنترل به‌همراه نمونه‌های بیمار و طبق پروتکل آزمایشگاهی در دستگاه کوآگولومتر وارد می‌شود.

تحلیل و تفسیر نتایج: آزمایشگاه باید نتایج PT به‌دست‌آمده از پلاسماهای کنترل را با مقادیر مرجع مشخص‌شده در کیت بررسی نماید. اگر مقادیر خارج از محدوده مجاز باشند، باید مشکل شناسایی شده و اقدامات اصلاحی انجام شود.

موارد مهم در نگهداری و استفاده از کیت کنترل

شرایط نگهداری: کیت‌های کنترل معمولاً در دمای 2-8 درجه سانتی‌گراد نگهداری می‌شوند. پس از بازسازی (رقیق‌سازی)، نمونه‌ها باید طی مدت معین مصرف شوند و باقی‌مانده دور ریخته شود.

کنترل مکرر دستگاه‌ها: لازم است پلاسمای کنترل به‌طور منظم برای بررسی کیفیت دستگاه کوآگولومتر و کیت‌های آزمایشی استفاده شود.

جلوگیری از آلودگی: برای جلوگیری از آلودگی، باید از ابزارهای استریل و مناسب برای انتقال و رقیق‌سازی استفاده شود.

جمع‌بندی

کیت کنترل PT ابزار کلیدی برای تأیید صحت و دقت نتایج آزمایشگاهی در آزمایش‌های زمان پروترومبین است. این کیت‌ها شامل پلاسماهای کنترل طبیعی و غیرطبیعی هستند که قابلیت ارزیابی عملکرد دستگاه، تشخیص خطاهای احتمالی و حفظ استانداردهای کنترل کیفیت را فراهم می‌کنند. استفاده صحیح از این کیت‌ها باعث بهبود دقت نتایج و کاهش احتمال خطای تشخیصی می‌شود که برای نظارت بر درمان‌های ضدانعقادی و ارزیابی اختلالات انعقادی بسیار مهم است.