محیط کشت خون دی فازیک کاستاندا (آماده مصرف) – بهار افشان

مقدمه

محیط کشت دی‌فازیک کاستاندا، به عنوان یکی از محیط‌های استاندارد و مهم، در آزمایشات تشخیصی به ویژه برای شناسایی عوامل ایجادکننده عفونت‌های خونی (مانند Brucella spp. و دیگر عوامل سپتی‌سمی) به کار می‌رود. این محیط به دلیل ویژگی منحصر به فرد خود (ترکیب فاز مایع و جامد در یک سیستم)، هم برای کشت اولیه و هم برای مشاهده رشد کلنی‌های میکروبی مناسب است. این ویژگی باعث کاهش نیاز به انتقال نمونه به محیط‌های دیگر و همین‌طور افزایش دقت و سرعت نتایج می‌شود.

محتویات محیط کشت دی‌فازیک کاستاندا

فاز مایع (براث)

شامل محیط‌هایی غنی مانند Trypticase Soy Broth (TSB) یا Brain Heart Infusion (BHI) که منابع مناسبی از آمینواسیدها، ویتامین‌ها، و دیگر مواد مورد نیاز برای رشد میکروارگانیسم‌ها فراهم می‌کند.

ممکن است دارای افزودنی‌هایی مانند سدیم پلی‌انتول سولفونات (SPS) باشد که:

-از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند.

-تأثیر آنتی‌بیوتیک‌های باقیمانده در نمونه خون را خنثی می‌کند.

-به حفظ زنده‌مانی میکروارگانیسم‌ها کمک می‌کند.

فاز جامد (آگار)

شامل آگار غنی‌شده با منابع مغذی مانند پپتون و عصاره گوشت می باشد. این فاز به رشد همزمان کلنی‌های میکروبی امکان می‌دهد که برای مشاهده مستقیم، تست‌های حساسیت آنتی‌بیوتیک یا رنگ‌آمیزی گرم استفاده شود.

سیستم دو فازی

سیستم دو فازی محیط کاستاندا یک طراحی خاص دارد که امکان انتقال میکروارگانیسم از فاز مایع به جامد را فراهم می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود کارایی کشت و مشاهده کلنی‌ها برای شناسایی میکروبی افزایش یابد.

کاربردهای بالینی محیط کشت دی‌فازیک کاستاندا

تشخیص سپتی‌سمی

سپتی‌سمی یا عفونت خون یک بیماری شدید است که معمولاً به دلیل رشد عوامل باکتریایی یا قارچی رخ می‌دهد. محیط دی‌فازیک کاستاندا با حفظ شرایط مناسب برای رشد عوامل بیماری‌زا در خون، احتمال تشخیص موفق را افزایش می‌دهد.

شناسایی Brucella spp.

این محیط عمداً برای جداسازی باکتری‌های سخت‌رشد مانند گونه‌های بروسلا طراحی شده است. بروسلا یکی از مهم‌ترین عوامل ایجادکننده بروسلوز انسانی است که می‌تواند به سپتی‌سمی منجر شود. مطالعات نشان داده که محیط دی‌فازیک کاستاندا به دلیل ترکیب دو فازی خود، بهترین عملکرد را در جداسازی بروسلا دارد.

کاربردهای دیگر

این محیط نه‌تنها برای عفونت‌های باکتریایی بلکه برای قارچ‌ها و دیگر میکروارگانیسم‌ها نیز استفاده می‌شود. به دلیل کاهش احتمال آلودگی، در موارد حساسیت بالا مانند استفاده از Mycobacterium یا دیگر عوامل عفونی مقاوم به شرایط محیطی موثر عمل می‌کند.

روش استفاده در آزمایشگاه

تلقیح نمونه: نمونه خون به دقت گرفته شده و به بخش مایع محیط دی‌فازیک افزوده می‌شود. بطری‌ها باید در شرایط استریل و طبق پروتکل‌های استاندارد مدیریت شوند.

انکوباسیون اولیه: بطری‌ها در دمای ۳۵-۳۷ درجه سانتی‌گراد در شرایط هوازی و گاهی بی‌هوازی انکوبه می‌شوند. در صورت نیاز، بطری‌ها چرخانده می‌شوند تا مایع با فاز جامد تماس پیدا کند.

بررسی روزانه: نمونه‌ها برای نشانه‌های رشد مانند تغییر رنگ، تار شدن یا ایجاد کلنی در فاز جامد بررسی می‌شوند.

شناسایی عوامل رشد: پس از مشاهده رشد، نمونه‌ها برای شناسایی از طریق روش‌هایی مانند رنگ‌آمیزی گرم، تست‌های بیوشیمیایی و مولکولی به کار گرفته می‌شوند.

مزایا و محدودیت‌ها

مزایا

طراحی دو فازی: امکان رشد و مشاهده مستقیم عوامل بیماری‌زا بدون نیاز به انتقال نمونه.

کاهش آلودگی: خطر انتقال آلودگی متقاطع بین محیط‌ها کاهش می‌یابد.

عملکرد بالا برای عوامل سخت رشد: بروسلا و دیگر عوامل مقاوم به راحتی در این محیط رشد می‌کنند.

محدودیت‌ها

نیاز به مدیریت دقیق آزمایشگاه برای جلوگیری از نتایج کاذب.

در برخی موارد، حساسیت کشت ممکن است به فاکتورهای محیطی و کیفیت نمونه‌گیری وابسته باشد.

پیشرفت‌های اخیر در استفاده از محیط دی‌فازیک کاستاندا

استفاده از سیستم‌های خودکار کشت خون مانند BacT/ALERT و BD BACTEC که با فناوری‌های مدرن امکان تشخیص سریع‌تر و دقیق‌تر را فراهم کرده‌اند.

مطالعات اخیر نشان داده‌اند که تغییر ترکیبات محیط دی‌فازیک یا افزودن مکمل‌ها (مانند رزین‌ها برای خنثی کردن آنتی‌بیوتیک‌ها) می‌تواند کارایی این محیط را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

محیط کشت دی‌فازیک کاستاندا به‌عنوان یک ابزار استاندارد و موثر در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی برای تشخیص عفونت‌های خونی به ویژه سپتی‌سمی و بروسلوز به کار می‌رود. طراحی دو فازی این محیط، شناسایی سریع‌تر و دقیق‌تر عوامل بیماری‌زا را ممکن می‌سازد. با پیشرفت فناوری‌های تشخیصی و اصلاح محیط‌های کشت، کاربرد این محیط در مدیریت بهتر بیماری‌های مرتبط با عفونت خون بیشتر شده است.