سرم فیزیولوژی استریل – بهار افشان

مقدمه

سرم فیزیولوژی استریل که با نام‌های نرمال سالین یا محلول کلرید سدیم 0.9 درصد نیز شناخته می‌شود، یکی از پرکاربردترین محلول‌های استریل در پزشکی و علوم آزمایشگاهی است. این محلول یک محیط ایزوتونیک با غلظت برابر سدیم کلرید (0.9 درصد) در آب است که فشار اسمزی آن مشابه با مایعات بدن (پلاسما و مایعات بافتی) است.

ترکیبات سرم فیزیولوژی استریل

NaCl (کلرید سدیم): 9 گرم در هر لیتر (0.9% w/v)

آب استریل مقطر: به میزان لازم برای حل شدن کامل نمک و تهیه یک محلول استریل.

ویژگی‌های سرم فیزیولوژی استریل

ایزوتونیک بودن: این محلول دارای فشار اسمزی مشابه با مایعات داخلی بدن است (حدود 308 میلی‌اسمول در لیتر).

خلوص بالا: عاری از هرگونه میکروارگانیسم، پاتوژن یا ذرات ناشی از ناخالصی (در نسخه استریل).

پایداری شیمیایی: به دلیل ترکیب ساده، پایدار بوده و در شرایط مختلف مدت طولانی قابل نگهداری است.

استریل بودن: این ویژگی موجب استفاده گسترده در مصارف پزشکی و آزمایشگاهی شده است.

کاربردهای سرم فیزیولوژی استریل

پزشکی و درمانی

تزریق وریدی (Infusion): برای جایگزینی مایعات از‌دست‌رفته به دلیل کم‌آبی (دهیدراسیون)، اسهال، یا برای رفع کمبود سدیم یا کلر بدن.

حامل داروها (Diluent): برای حل کردن داروها و آماده‌سازی آن‌ها برای تزریق.

شستشوی زخم و چشم (Irrigation): برای شستشوی زخم‌ها و جراحی‌ها یا تمیز کردن چشم‌ها در شرایط استریل.

درمان‌های تنفسی: در دستگاه نبولایزر برای مرطوب‌سازی مخاط راه‌های تنفسی.

به‌عنوان جایگزین موقتی خون: در موارد اضطراری، برای جلوگیری از شوک هیپوولمیک تا فراهم شدن خون لازم.

علوم آزمایشگاهی

شستشوی سلولی: این محلول برای شستشوی سلول‌های خونی (مانند گلبول‌های قرمز در مطالعات ایمونوهما‌تولوژی) یا سایر سلول‌ها استفاده می‌شود.

تهیه سوسپانسیون سلولی: برای تهیه تعلیق سلولی از گلبول‌های قرمز یا دیگر عناصر خون.

رقیق‌سازی نمونه‌ها: برای آماده‌سازی نمونه‌های آزمایشگاهی و رقیق‌سازی نمونه خون یا سرم.

کنترل کیفی: در برخی کاربردها به عنوان محلول پایه در کنترل کیفی آزمایش‌ها.

محیط محافظ: برای حفظ گلبول‌های قرمز یا نمونه بیولوژیک در شرایط تعلیق.

صنایع دارویی و بیوتکنولوژی

تولید و کنترل: استفاده در فرمولاسیون داروها یا کنترل کیفی محصولات بیولوژیک.

مصارف روزمره و سایر کاربردها

شستشوی بینی و سینوس‌ها: به‌عنوان اسپری یا قطره برای کاهش انسداد و التهاب مخاط بینی.

حفظ هیدراتاسیون پوست و بافت‌ها: در موارد کنترل خشکی و مرطوب‌سازی.

مزایای سرم فیزیولوژی استریل

ایمن و سازگار: به دلیل ایزوتونیک بودن، بدون آسیب به سلول‌ها یا بافت‌ها قابل استفاده است.

کاربردهای چندمنظوره: در زمینه‌های مختلف بالینی، آزمایشگاهی و تحقیقاتی قابل استفاده است.

عدم آلرژی یا واکنش منفی: در اغلب موارد بی‌ضرر است و قابلیت ایجاد واکنش آلرژیک ندارد.

استریل و پایدار: برای استفاده‌های حساس مانند تزریقات و شستشو بدون نگرانی از آلودگی فراهم می‌شود.

محدودیت‌ها و هشدارها

مصرف زیاد: استفاده بیش‌ازحد می‌تواند به هایپرکلرمیک اسیدوز (افزایش سطح کلر در خون) منجر شود.

غیرمغذی: برخلاف سایر مایعات تزریقی مانند رینگر لاکتات، سرم فیزیولوژی فاقد هرگونه ماده مغذی یا الکترولیت‌های دیگر است.

شرایط استریل: استفاده از نسخه استریل آن در کاربردهای درمانی و آزمایشگاهی الزامی است.

عدم استفاده به‌جای خون: برای احیای حجم خون مناسب است اما اکسیژن‌رسانی انجام نمی‌دهد.

جمع‌بندی

سرم فیزیولوژی استریل یک محلول ایزوتونیک از کلرید سدیم است که در بسیاری از فرآیندهای پزشکی، آزمایشگاهی و تحقیقاتی کاربرد دارد. این محلول به دلیل سازگاری با محیط بیولوژیکی بدن، جهت تزریقات، رقیق‌سازی، شستشوی بافت‌ها و نمونه‌های سلولی استفاده می‌شود. در زمینه آزمایشگاهی نیز به‌عنوان یک محیط پایه مطمئن و غیرواکنشی به کار می‌رود.