رنگ رایت گیمسا (آماده مصرف) – بهارافشان

مقدمه

رنگ‌آمیزی رایت-گیمسا (Wright-Giemsa) یکی از مهم‌ترین روش‌های رنگ‌آمیزی در آزمایشگاه‌های هماتولوژی، سیتولوژی و پارازیتولوژی است. این روش ترکیبی از دو رنگ شامل متیلن بلو و ائوزین است که به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد آن در تشخیص بیماری‌های خونی و بررسی انگل‌ها استفاده می‌شود. این مقاله به بررسی اصول این روش، نحوه تهیه رنگ، کاربردها و نکات نگهداری می‌پردازد.

اصول رنگ‌آمیزی رایت-گیمسا

رنگ‌آمیزی رایت-گیمسا مبتنی بر واکنش بین اسیدیته و بازی بودن اجزای سلولی است.

متیلن بلو: به بخش‌های بازی اسیدهای نوکلئیک در هسته متصل شده و آن‌ها را به رنگ آبی درمی‌آورد.

ائوزین: با اجزای سیتوپلاسم اسیدی واکنش داده و آن‌ها را صورتی تا قرمز می‌کند.

این روش در اصل برای شناسایی تفاوت‌های ساختاری بین اجزای سلول‌های خونی مانند گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها طراحی شده است؛ اما به‌طور گسترده در بررسی انگل‌های خونی مانند پلاسمودیوم (عامل مالاریا) نیز کاربرد دارد.

روش آماده‌سازی رنگ

مواد لازم

متیلن بلو (Methylene Blue)، ائوزین (Eosin Y)، گلیسرول (برای پایدار کردن رنگ)، متانول خالص (برای فیکس کردن سلول‌ها)، محلول بافر (PBS یا آب دیونیزه با pH حدود 6.8)

نحوه تهیه رنگ

رنگ متیلن بلو و ائوزین را به نسبت مشخص (معمولاً 1:1) در متانول حل کنید.

مخلوط موردنظر را به‌خوبی هم زده و در دمای اتاق به مدت چند ساعت نگهداری کنید تا کاملاً حل شود.

رنگ آماده را می‌توان به‌صورت محلول‌های کاربردی با غلظت‌های متفاوت (1%-10%) تهیه و استفاده کرد.

روش انجام رنگ‌آمیزی Wright-Giemsa

آماده‌سازی نمونه: یک قطره خون یا مایع بدن (مانند CSF) را روی لام شیشه‌ای قرار داده و به‌صورت یکنواخت پخش کنید. نمونه را در دمای اتاق خشک کنید.

فیکس کردن نمونه: لام را با متانول خالص به مدت 1-2 دقیقه فیکس کنید.

رنگ‌آمیزی: محلول رایت-گیمسا را به نسبت 1:20 با محلول بافر رقیق کنید. این محلول را به مدت 5-10 دقیقه روی لام ریخته تا رنگ‌آمیزی انجام شود.

شستشو: لام را به آرامی با آب دیونیزه شستشو داده و در هوای آزاد خشک کنید.

بررسی میکروسکوپی: با استفاده از میکروسکوپ نوری، سلول‌ها را با عدسی روغنی (100x) مشاهده کنید.

کاربردهای بالینی و تحقیقاتی

هماتولوژی

شناسایی انواع سلول‌های خونی (نوتروفیل، ائوزینوفیل‌ها، بازوفیل‌ها، لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها).

تشخیص ناهنجاری‌های خونی مانند آنمی‌ها، لوسمی‌ها و پلاکت‌پنی‌ها.

پارازیتولوژی

بررسی گونه‌های مختلف پلاسمودیوم در مالاریا.

مشاهده سایر انگل‌های خونی مانند تریپانوزوما و بابزیا.

سیتولوژی

بررسی ماهیت سلول‌های جمع‌آوری‌شده از مایعات مختلف بدن.

نکات نگهداری رنگ

رنگ رایت-گیمسا را در ظروف شیشه‌ای دربسته نگهداری کرده و از ورود رطوبت جلوگیری کنید.

محیط نگهداری باید خشک، خنک (دمای 15-25 درجه سانتی‌گراد) و دور از نور مستقیم باشد.

از استفاده از محلول‌های تاریخ‌گذشته خودداری کنید، زیرا کیفیت رنگ‌آمیزی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

نکات قابل‌توجه در استفاده از رنگ رایت-گیمسا

اسیدیته محلول بافر بسیار مهم است؛ pH نامناسب می‌تواند منجر به رنگ‌آمیزی اشتباه شود (pH ایده‌آل حدود 6.8 است).

نمونه‌ها باید به‌درستی فیکس شوند تا ساختار سلولی حفظ گردد.

شستشوی لام‌ها باید به‌آرامی انجام شود، زیرا شستشوی اشتباه منجر به حذف رنگ از سلول‌ها خواهد شد.

نتیجه‌گیری

رنگ‌آمیزی رایت-گیمسا یکی از تکنیک‌های حیاتی در علوم آزمایشگاهی است که با ارائه جزئیات دقیق از ساختارهای سلولی و انگل‌ها به تشخیص بالینی و تحقیقات علمی کمک می‌کند. دقت در آماده‌سازی و نگهداری از این رنگ از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند تأثیر شدیدی بر کیفیت نتایج آزمایش داشته باشد.