آزمون پارگی کیسه جنینی (نشت تست) – بهار افشان

مقدمه

آزمون پارگی کیسه جنینی (Rupture of Membranes – ROM) یا تست نشت (Amniotic Fluid Leakage Test)، مجموعه‌ای از روش‌ها و آزمایش‌ها است که برای تشخیص پارگی زودرس یا نشت مایع آمنیوتیک (آب دور جنین) در دوران بارداری انجام می‌شود. این آزمایش‌ها برای تشخیص پارگی زودرس غشاها (Premature Rupture of Membranes – PROM) یا پارگی زودرس غشاها قبل از هفته 37 بارداری (Preterm PROM – PPROM) استفاده می‌شوند.

اهمیت تشخیص پارگی کیسه جنینی

تشخیص صحیح و به موقع پارگی کیسه جنینی بسیار مهم است، زیرا:

خطر عفونت: پارگی کیسه جنینی می‌تواند راهی برای ورود باکتری‌ها به داخل رحم و عفونت جنین و مادر شود (کوریوآمنیونیت).

زایمان زودرس: پارگی زودرس غشاها (PROM) می‌تواند منجر به زایمان زودرس و عوارض ناشی از آن شود.

فشار بر بند ناف: در برخی موارد، پس از پارگی کیسه جنینی، بند ناف ممکن است تحت فشار قرار گیرد و خون‌رسانی به جنین مختل شود.

جدا شدن جفت: پارگی کیسه جنینی می‌تواند خطر جدا شدن جفت را افزایش دهد.

روش‌های تشخیص پارگی کیسه جنینی

برای تشخیص پارگی کیسه جنینی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که شامل موارد زیر است:

معاینه بالینی (Clinical Examination):

مشاهده مستقیم: پزشک ممکن است در حین معاینه با اسپکلوم (Speculum)، خروج مایع از دهانه رحم را مشاهده کند.

تست سرفه (Cough Test): از بیمار خواسته می‌شود که سرفه کند تا در صورت وجود نشت، مایع آمنیوتیک از دهانه رحم خارج شود.

آزمایش‌های آزمایشگاهی

آزمایش نیترازین (Nitrazine Test): این آزمایش بر اساس تغییر pH انجام می‌شود. مایع آمنیوتیک معمولاً pH قلیایی (7.1 تا 7.3) دارد. در این آزمایش، یک سواب استریل به ترشحات واژن آغشته شده و روی کاغذ نیترازین قرار داده می‌شود. اگر کاغذ به رنگ آبی تغییر کند، نشان‌دهنده وجود مایع آمنیوتیک است.

آزمایش فرن (Ferning Test): در این آزمایش، نمونه‌ای از ترشحات واژن روی لام قرار داده شده و پس از خشک شدن زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. اگر مایع آمنیوتیک وجود داشته باشد، الگوی “فرن” یا سرخس مانند (شبیه برگ سرخس) مشاهده می‌شود.

تست‌های تشخیص پروتئین خاص (Specific Protein Detection Tests): این تست‌ها وجود پروتئین‌های خاصی که در مایع آمنیوتیک وجود دارند (مانند آلفا میکروگلوبولین-1 جفتی (PAMG-1) یا پروتئین متصل شونده به فاکتور رشد شبه انسولینی-1 (IGFBP-1)) را در ترشحات واژن تشخیص می‌دهند. این تست‌ها حساسیت و دقت بالاتری نسبت به تست‌های نیترازین و فرن دارند.

سونوگرافی (Ultrasound)

سونوگرافی می‌تواند به ارزیابی حجم مایع آمنیوتیک کمک کند. کاهش حجم مایع آمنیوتیک (الیگوهیدرآمنیوس) می‌تواند نشانه‌ای از پارگی کیسه جنینی باشد.

تست‌های تشخیص پروتئین خاص

تست‌های تشخیص پروتئین خاص از دقت بالاتری برخوردار هستند و می‌توانند در مواردی که تشخیص با روش‌های دیگر دشوار است، کمک‌کننده باشند. دو تست رایج در این دسته عبارتند از:

تست آمنی‌شور (AmniSure): این تست وجود پروتئین آلفا میکروگلوبولین-1 جفتی (PAMG-1) را در ترشحات واژن تشخیص می‌دهد. PAMG-1 در مایع آمنیوتیک به مقدار زیاد وجود دارد و در ترشحات واژن به مقدار کم. نتیجه مثبت این تست نشان‌دهنده پارگی کیسه جنینی است.

تست اکتیم‌پروم (Actim PROM): این تست وجود پروتئین متصل شونده به فاکتور رشد شبه انسولینی-1 (IGFBP-1) را در ترشحات واژن تشخیص می‌دهد. IGFBP-1 نیز در مایع آمنیوتیک به مقدار زیاد وجود دارد و در ترشحات واژن به مقدار کم. نتیجه مثبت این تست نشان‌دهنده پارگی کیسه جنینی است.

مراحل انجام تست

جمع‌آوری نمونه: نمونه‌ای از ترشحات واژن با استفاده از سواب استریل جمع‌آوری می‌شود.

انتقال نمونه: نمونه به آزمایشگاه منتقل می‌شود یا در محل با استفاده از کیت‌های تشخیص سریع بررسی می‌شود.

انجام آزمایش: بسته به نوع آزمایش، نمونه با معرف‌های خاصی مخلوط شده و نتیجه بر اساس تغییر رنگ، الگوی میکروسکوپی یا واکنش ایمونولوژیک تعیین می‌شود.

کاربرد در آزمایشگاه

در آزمایشگاه، تست‌های مختلفی برای تشخیص پارگی کیسه جنینی انجام می‌شود:

تست نیترازین: معمولاً در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها انجام می‌شود.

تست فرن: نیاز به میکروسکوپ دارد و در آزمایشگاه انجام می‌شود.

تست‌های تشخیص پروتئین خاص (AmniSure, Actim PROM): کیت‌های این تست‌ها معمولاً در آزمایشگاه‌های تخصصی و بیمارستان‌ها در دسترس هستند و می‌توانند به سرعت نتیجه را ارائه دهند.

نکات مهم

برای انجام تست‌های تشخیص پارگی کیسه جنینی، بهتر است از کیت‌های تجاری معتبر استفاده شود.

نتایج تست‌ها باید توسط پزشک متخصص زنان و زایمان تفسیر شود.

در صورت مشکوک بودن به پارگی کیسه جنینی، مراجعه سریع به پزشک ضروری است.

جمع‌بندی

تشخیص پارگی کیسه جنینی در دوران بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است و به کمک روش‌های مختلفی از جمله معاینه بالینی، آزمایش‌های آزمایشگاهی و سونوگرافی انجام می‌شود. تست‌های تشخیص پروتئین خاص مانند AmniSure و Actim PROM دقت بالاتری دارند و می‌توانند در تشخیص‌های پیچیده کمک‌کننده باشند. تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی برای مادر و جنین جلوگیری کند.