رنگ گیمسا – بهارافشان

مقدمه

رنگ گیمسا یکی از رنگ‌های پرکاربرد در آزمایشگاه‌های هیستوپاتولوژی، هماتولوژی، میکروبیولوژی و سیتولوژی است. این رنگ به طور گسترده برای رنگ‌آمیزی سلول‌ها، شناسایی ارگانیسم‌های عفونی و مطالعه کروموزوم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. گیمسا ترکیبی از eosin (رنگ اسیدی) و methylene blue (رنگ بازی) است که ترکیب آن قابلیت تفکیک دقیق اجزای سلولی را فراهم می‌کند.

تولید رنگ گیمسا

رنگ گیمسا معمولاً به دو صورت محلول آماده یا پودر در آزمایشگاه‌ها موجود است. برای تولید محلول رنگی:

مواد اصلی: رنگ گیمسا شامل متانول، گلیسرول، متیلن بلو و ائوزین است.

تهیه محلول کاری (Working Solution)

محلول استوک: مخلوط استانداردی از رنگ گیمسا در متانول یا گلیسرول تولید می‌شود.

برای استفاده، محلول استوک معمولاً به غلظت ۵٪ تا ۱۰٪ با آب مقطر (pH 6.8) یا بافر فسفات رقیق می‌شود.

باید توجه داشت که تهیه محلول باید در شرایط کنترل شده، بدون آلودگی و با حساسیت برای حفظ کیفیت رنگ‌آمیزی انجام شود.

روش استفاده از رنگ گیمسا

در زیر مراحل مناسب برای استفاده از گیمسا در رنگ‌آمیزی سلول‌های محیطی توضیح داده شده است.

نمونه‌برداری و آماده‌سازی

نمونه را به شکل لام نازک آماده کنید و اجازه دهید که در هوا خشک شود.

برای تثبیت سلول‌ها، لام را به مدت ۱۰ دقیقه در متانول غوطه‌ور کنید. سپس اجازه دهید متانول به صورت کامل تبخیر شود.

رنگ‌آمیزی

لام را درون محلول رقیق شده (۵٪ تا ۱۰٪) رنگ گیمسا به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه غوطه‌ور کنید.

پس از انجام رنگ‌آمیزی، لام را به آرامی با آب دیونیزه یا بافر فسفات شسته و اجازه دهید خشک شود.

مشاهده

لام را زیر میکروسکوپ نوری مشاهده کنید. در این مرحله، هسته به رنگ آبی و اجزای مختلف سیتوپلاسم بسته به pH به رنگ‌های مختلف مانند آبی یا صورتی دیده می‌شود.

شرایط نگهداری رنگ گیمسا:

برای حفظ کیفیت و طول عمر رنگ گیمسا، باید شرایط زیر رعایت شود:

نگهداری در مکان تاریک: رنگ گیمسا نسبت به نور حساس است و باید در ظروف مات یا در مکانی تاریک نگهداری شود.

دمای مناسب: دما محیط باید خنک باشد و از گرمای زیاد اجتناب شود (معمولاً ۲۵-۱۵ درجه سانتی‌گراد).

کنترل تخریب: گیمسا پس از رقیق شدن تنها برای چند ساعت قابل استفاده است و باید محلول تازه تهیه شود. استفاده از ظروف درب‌دار برای جلوگیری از ورود آلودگی و تماس با هوا الزامی است.

کاربرد و مزایا

هماتولوژی: تشخیص انواع سلول‌های خونی مانند لنفوسیت‌ها و نوتروفیل‌ها.

میکروبیولوژی: شناسایی ارگانیسم‌های بیماری‌زا نظیر Plasmodium (مالاریا) و Leishmania.

ژنتیک: رنگ‌آمیزی کروموزوم‌ها برای مطالعه آرایش ساختاری آن‌ها در متافاز.

نکات مهم در استفاده از روش گیمسا

دقت در تثبیت نمونه‌ها: عدم استفاده صحیح از متانول ممکن است به تخریب ساختار سلولی منجر شود.

کیفیت محلول: استفاده از محلول تازه و رعایت نسبت دقیق رقت برای بهبود نتایج.

آموزش کارکنان: آشنایی کامل با فرآیند رنگ‌آمیزی و تحلیل صحیح لام برای نتایج دقیق الزامی است.

با رعایت این موارد، رنگ‌آمیزی گیمسا یک ابزار تشخیصی دقیق و قابل اعتماد در آزمایشگاه به شمار می‌رود.