محلول کلرورکلسیم (کلسیم کلراید) – بهار افشان

مقدمه

کلروکلسیم (CaCl₂) یک ترکیب شیمیایی مهم و پرکاربرد در پزشکی و آزمایشگاه‌ها است که نقش حیاتی در فرآیندهای انعقادی ایفا می‌کند. کلسیم (Ca²⁺)، که توسط کلروکلسیم تأمین می‌گردد، به عنوان یک کوفاکتور ضروری در بسیاری از واکنش‌های مسیرهای انعقادی عمل می‌کند و تنظیم سطح آن برای حفظ هموستاز و ارزیابی تست‌های انعقادی مانند PTT (Partial Thromboplastin Time) حائز اهمیت است.

نقش کلروکلسیم در مسیرهای انعقادی

کلسیم نقش تعیین‌کننده‌ای در فعال‌سازی فاکتورهای انعقادی دارد و تقریباً تمام مسیرهای انعقادی و فرآیندهای وابسته به ترومبین و فیبرین به آن وابسته هستند. مسیرهای انعقادی که کلسیم در آنها دخالت دارد عبارتند از:

مسیر داخلی (Intrinsic Pathway): کلسیم مورد نیاز است تا فاکتورهای انعقادی مانند فاکتور XI، IX و VIII فعال شوند. این فاکتورها در تبدیل پروترومبین (فاکتور II) به ترومبین (فاکتور IIa) نقش دارند.

مسیر مشترک (Common Pathway): کلسیم در فعال‌سازی فاکتور X و تبدیل فیبرینوژن (فاکتور I) به فیبرین (فاکتور Ia) برای تشکیل لخته خون نهایی نیز شرکت دارد.

تأثیر کلروکلسیم بر تست PTT

تست PTT آزمایشی برای ارزیابی عملکرد مسیر داخلی و مشترک انعقادی است که فعالیت فاکتورهایی مانند XII، XI، IX، VIII و X را ارزیابی می‌کند. وقتی که کلروکلسیم به نمونه خون (پلاسما) اضافه می‌شود، غلظت کلسیم آزاد در پلاسمای خون افزایش می‌یابد. کلسیم به تسریع فعالیت فاکتورهای انعقادی کمک می‌کند که می‌تواند منجر به کاهش زمان PTT شود.

کاربرد بالینی کلروکلسیم

درمان هیپوکلسمی: کلروکلسیم در موارد هیپوکلسمی حاد استفاده می‌شود که می‌تواند به اختلالات‌ انعقادی منجر شود.

مدیریت هموستاز در بیماران دچار کوآگولوپاتی: در مواردی چون انتقال خون گسترده (Massive Transfusion) که مقادیر بالای سیترات حاصل از محصولات خونی ممکن است کلسیم پلاسما را کاهش دهد، کلروکلسیم برای جایگزینی کلسیم تجویز می‌شود.

پیشگیری از خونریزی بیش از حد: در بیماران با کمبود کلسیم یا اختلالات انعقادی، کلروکلسیم می‌تواند برای کاهش خطر خونریزی تجویز شود.

تصحیح نتایج کاذب PTT طولانی: تست‌های PTT ممکن است در صورت کاهش کلسیم به‌طور کاذب طولانی‌تر شوند. اضافه کردن کلروکلسیم به نمونه می‌تواند به تصحیح این افزایش کاذب و بررسی صحیح زمان انعقاد کمک کند.

ملاحظات آزمایشگاهی

هنگام افزودن کلروکلسیم به نمونه خون برای تست PTT، غلظت مناسب کلروکلسیم باید رعایت شود.

افزایش بیش از حد کلسیم: می‌تواند منجر به فعال‌سازی زودهنگام مسیرهای انعقادی شود و تست را مختل کند.

غلظت پایین کلسیم: ممکن است باعث طولانی شدن مصنوعی (Pseudo-Prolongation) PTT شود.

جمع‌بندی

کلروکلسیم نقش حیاتی در حفظ و تنظیم مسیرهای انعقادی دارد و افزودن آن به نمونه‌ها یا بدن می‌تواند اثرات مثبتی بر عملکرد انعقاد و تست‌های مرتبط مانند PTT داشته باشد. این ترکیب می‌تواند زمان PTT را طبیعی کرده یا کمبودهای کلسیم بدن را تصحیح کند. در عین حال، هنگام استفاده از کلروکلسیم در محیط‌های بالینی یا آزمایشگاهی، حفظ تعادل دقیق آن ضروری است تا از خطرات احتمالی هایپرکلسمی یا اختلالات انعقادی جلوگیری شود.